ความหมาย
ที่มา ลักษณะของปริศนาคำทาย
ปริศนาคำทาย คือถ้อยคำที่เป็นคำถามพูดขึ้นเพื่อใช้สำหรับทาย
ทดสอบความรู้ ความรอบคอบ มักใช้ถ้อยคำคล้องจอง ปริศนาคำทาย
เป็นทั้งวรรณกรรมมุขปาฐะและไม่ใช่มุขปาฐะ เช่นปริศนา ท่าทาง ปริศนาอักษรไขว้
ปริศนาภาพ นิทานปริศนา เป็นต้น สมัยโบราณนิยมเล่นปริศนาคำทายหลังเวลาอาหารเย็นหรือตอนหัวค่ำ
หรือเล่นเมื่อมีคนมาชุมนุมกัน เช่น งานบวชนาค โกนจุก ตรุษสงกรานต์ คนไทยนิยมเล่นปริศนาคำทายทุกท้องถิ่น
ลักษณะการเล่น ใช้เล่นตั้งแต่สองคนขึ้นไปไม่จำกัดเวลาและสถานที่
การถามให้ตอบหาก ผู้ตอบตอบไม่ได้ จะมีการบอกใบ้ หากใบ้แล้วยังตอบไม่ได้ ถ้าต้องการทราบคำตอบต้องยอมแพ้ในการยอมจะมีกติกาให้ปฏิบัติตาม
เช่น เขกเข่า ให้ดื่มน้ำหรือกินอาหารจนอิ่ม ยอมเป็นทาส
ซึ่งผู้ยอมแพ้ถือว่าเป็นการเสียหน้า ทั้งนี้เป็นการเน้นให้คิด ให้ใช้สติปัญญา
จะไม่ยอมง่าย ๆ จึงถือว่าเป็นวรรณกรรมที่ส่งเสริมการใช้ความคิดสติปัญญา ปริศนาคำทายของภาคกลางขึ้นต้นด้วย
อะไรเอ่ย ภาคเหนือขึ้นต้นด้วย อะหยังหวา อันหยังเอ๊าะ ภาคอีสานขึ้นต้นด้วย
แม่นหยัง อิหยัง ภาคใต้ขึ้นต้นด้วย ไอ้ไหรหา ไอ้ไหรเหอ การั่ย ไหรโฉ้
ที่มา ของปริศนาคำทาย มีที่มาจากสิ่งต่าง
ๆ ดังนี้
1. มาจากสภาพแวดล้อมใกล้ตัว
เช่น อะไรเอ่ย ก้อนสี่เหลี่ยมน้ำเต็มเปี่ยม ไม่มีปลา ? (น้ำแข็ง)
อะไรเอ่ย คิดไม่ออก เอานิ้วตอกก็คิดได้ ? (เครื่องคิดเลข)
2. มาจากธรรมชาติ เช่น ไอ้ไหรหา เช้ามาเย็นกลับ (ดวงอาทิตย์) อะไรเอ่ย มาจากเมืองแขก ตีไม่แตก ฟันไม่เข้า (เงา)
3. มาจากการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ เช่น ต้นเท่านิ้วก้อย
พระนั่งห้าร้อยไม่หัก (พริกขี้หนู) ยามน้อยนุ่งเตี่ยวเขียว
เฒ่ามานุ่งเตี่ยวแดง ไอ้ไหร(พริก)
4. มาจากความคิดเปรียบเทียบ เช่น ไหรโฉ้สูงเทียมฟ้าต่ำกว่าหญ้านิดเดียว (ภูเขา) ไอ้ไหรหา ยิ่งต่อยิ่งสั้น
ยิ่งบั่นยิ่งยาว (บุหรี่จุดไฟ , ถนน)
5. มาจากเครื่องมือในการประกอบอาชีพ เช่น หัวสองหัว
มีตัวเดียว ไอ้ไหร (ไม้คาน) ตัวอะไรหายาวเกือบวา กินพสุธาเป็นอาจิณ
ลักษณะของปริศนาคำทาย
1. มักใช้คำคล้องจองเพื่อจดจำง่าย
แสดงความเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอน ของคนไทย เช่น ต้นเท่าขา ใบวาเดียว (ต้นกล้วย) ต้นเท่าครก
ใบปรกดิน (ตะไคร้)
2. มักใช้การเปรียบเทียบเพื่อให้คนตอบได้
นึกภาพสิ่งนั้นได้ เช่น ฤดูแล้งเข้าถ้ำ ฤดูน้ำเที่ยวจร ไว้ผมเหมือนมอญ
นามกรว่ากระไร? อะไรเอ่ยหน้าดำ ฟันขาว
เหมือนชาวนิโกร ตะโก้ก็ไม่ใช่ (ขนมเปียกปูน)
3. มักเป็นข้อความทำนองการใช้จิตวิทยาจูงใจให้คนตอบ
เช่น ต้นสามเหลี่ยม ใบเทียมดอก ใครทายออก ได้เมียงาม
(กก) ยิบ ๆ เหมือนไข่ปูนา
ใครไม่มีปัญญา ไขไม่ออกเอย (ตัวหนังสือ)
4. มักใช้ข้อความที่มีความหมายเป็นสองแง่สองมุมเหมือนอนาจาร
แต่เรื่องที่ทายไม่ใช่เรื่องหยาบโลน เป็นเพียงการเพิ่มความสนุกสนานของ ผู้ใหญ่ที่มีอารมณ์ขันในเรื่องเพศของคนไทย
นับเป็นความเฉลียวฉลาด ของการคิด เช่น
อะไรเอ่ย นารีมีรู พลอยสีชมพู อยู่ในรูนารี (ต่างหู) อะไรเอ่ย
เปิดผ้าเห็นขน แกะขนเห็นเม็ด แกะเม็ดเห็นรู (ข้าวโพด)
ตัวอย่างปริศนาคำทายภาคใต้
1.ไอ้ไหรหามีตีนเดียวแต่มีตารอบตัว ตอบ แห
2.ไอ้ไหรไม่มีต้นไม่มีใบมีแต่ดอก
ตอบ ดอกฝน
3.อ้ายโม่เดินหน้าอ้ายบ้าตามหลังไอ้ไหร ตอบ คนไถนา
4.ไหรโฉ้ติดตัวมาตั้งแต่เกิดสั้นบ้างยาวบ้างเวลาแต่งงานใช้กับภรรยา ตอบ นามสกุล
5.ฉีกขาสองขาใส่เข้าหน่วยเดียวหมุนไปหมุนมาไอ้ไหร ตอบ คนลิดหมาก
6.ไอ้ไหรหามีเจ้าหญิงอยู่เมืองถ้าไม่สังไม่ออก ตอบ น้ำมูก
8.ไอ้ไหรเหอต้นเท่าครกลูกดกเป็นแสน ตอบ ต้นลาน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น